توکن سهمی چیست؟ بررسی کاربردهای Equity Token
با گسترش فناوری بلاک چین، مفاهیم نوینی همچون توکن سهمی (Equity Token) در مرکز توجه سرمایه‌گذاران، شرکت‌ها و تحلیل‌گران مالی قرار گرفته‌اند. توکن سهمی نوعی توکن دیجیتال امنیتی است و به نوعی معادل دیجیتالی سهام سنتی در بستر بلاک چین است. از مهمترین کاربردهای توکن‌های سهمی می‌توان به استفاده در سرمایه‌گذاری جمعی (Crowdfunding)، مشارکت در بازارهای مالی جهانی و تسهیل مالکیت دیجیتال بدون واسطه اشاره کرد.
در این مقاله تلاش می‌کنیم تا با معرفی دقیق مفهوم توکن سهمی، به بررسی کاربردها، مزایا و تأثیر آن بر آینده سرمایه‌گذاری در بستر بلاک چین و ارز دیجیتال (Cryptocurrency) بپردازیم.
توکن سهمی چیست؟
توکن سهمی (Equity Token) نوعی دارایی دیجیتال مبتنی بر بلاک چین است که به‌عنوان گواهی مالکیت سهام عمل می‌کند. به بیان ساده، توکن سهمی معادل دیجیتال سهام سنتی است. در واقع، توکن سهمی همان نقشی را ایفا می‌کند که گواهی سهام کاغذی یا ثبت‌شده در دفاتر رسمی برای سرمایه‌گذاران سنتی ایفا می‌کرد، با این تفاوت که اطلاعات آن به‌صورت رمزنگاری‌شده در یک دفترکل توزیع‌شده ذخیره می‌شود.
توکن‌های سهمی با بهره‌گیری از قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) ایجاد می‌شوند و به شرکت‌ها امکان می‌دهند بدون نیاز به عرضه عمومی سنتی (IPO)، سهام و حقوق رأی را مستقیماً روی بلاک چین منتشر کنند.
بیشتر بخوانید: بلاک چین چیست
در حالی‌که توکن سهمی زیرمجموعه‌ای از توکن امنیتی (Security Tokens) محسوب می‌شود، باید آن را از سایر توکن‌ها مانند توکن‌های کاربردی (Utility Tokens) یا توکن‌های امنیتی متمایز دانست. توکن‌های امنیتی معمولاً نشان‌دهنده مالکیت یا بدهی در یک دارایی واقعی و مشمول مقررات بازارهای مالی (Financial Markets) هستند. اما توکن‌های کاربردی صرفاً به کاربر امکان دسترسی به یک خدمت یا محصول خاص را می‌دهند و نماینده دارایی یا سهام نیستند.
توکن‌های سهمی امکان انجام سرمایه‌گذاری جمعی، افزایش شفافیت در فرآیند جذب سرمایه، تسهیل انتقال مالکیت و کاهش هزینه‌های واسطه‌گری را فراهم می‌کنند. همچنین با استفاده از آنها می‌توان سهام شرکت‌ها را به‌صورت بین‌المللی و با نقدشوندگی بالا معامله کرد.
نحوه عملکرد توکن سهمی
ایجاد و توزیع توکن سهمی معمولاً از طریق فرآیند توکن‌سازی (Tokenization) دارایی‌ها یا سهام یک شرکت انجام می‌شود. در این فرآیند، یک شرکت می‌تواند بخشی از مالکیت خود را به‌صورت دیجیتال و در قالب توکن‌هایی که بیانگر سهم واقعی هستند، منتشر کند.
این توکن‌ها می‌توانند در فروش خصوصی (Private Sale) یا عرضه عمومی (Public Sale) عرضه شوند. مثلاً در مورد شرکت سولانا، به جای واگذاری سهام، توکن‌های بومی پروژه به سرمایه‌گذاران فروخته شد که نشان‌دهنده انتقال ارزش اما نه مالکیت حقوقی بود.
قرارداد هوشمند نقش اصلی را در ایجاد و توزیع توکن‌های سهمی ایفا می‌کند. این قراردادها مجموعه‌ای از کدهای برنامه‌نویسی‌شده‌اند که شرایط و حقوق مربوط به توکن را به‌طور شفاف و بدون واسطه اجرایی می‌کنند. از جمله مواردی که می‌توان در این قراردادها مشخص کرد، حق رأی، سود تقسیمی، زمان‌بندی انتقال مالکیت، شرایط بازخرید یا خرید مجدد و مقررات حاکم بر توکن‌ها است.
در نمونه‌های واقعی استفاده از توکن سهمی می‌توان به پروژه‌هایی اشاره کرد که در قالب عرضه توکن سهمی (Equity Token Offering – ETO) دارایی خود را به عموم مردم ارائه داده‌اند. برای انجام این کار، توکن باید در یک صرافی یا بستر رسمی ثبت شود و الزامات قانونی کشور مربوطه رعایت گردد. فرآیند توکن سازی به شرکت‌ها اجازه می‌دهد که سهام خود را به شکل توکن‌های دیجیتال صادر کنند.
تفاوت توکن سهمی با توکن‌های دیگر
در دنیای بلاک چین، انواع مختلفی از توکن‌ها با کاربردها و ویژگی‌های متفاوت وجود دارند. توکن سهمی یکی از مهمترین و در عین حال پیچیده‌ترین آنها است. با این حال، برای درک بهتر جایگاه توکن سهمی، باید آن را با سایر انواع رایج توکن‌ها مقایسه کرد.
| ویژگی‌ها | توکن سهمی (Equity Token) | توکن امنیتی (Security Token) | توکن کاربردی (Utility Token) | توکن حاکمیتی (Governance Token) | توکن اجتماعی (Social Token) |
| نماینده مالکیت شرکت | ✅ | معمولاً | ❌ | ❌ | ❌ |
| مشمول قوانین مالی/بورسی | ✅ | ✅ | اغلب خیر | گاهی بله | ❌ |
| حق رأی در شرکت | گاهی دارد | بسته به قرارداد | ❌ | ✅ | ❌ |
| دسترسی به خدمات یا محصول | ❌ | ❌ | ✅ | ❌ | ✅ |
| مناسب برای سرمایه‌گذاری مالی | ✅ | ✅ | پرریسک و غیرمستقیم | محدود و مدیریتی | عمدتاً غیرمالی |
| استفاده در DAOها یا جوامع | ❌ | ❌ | ❌ | ✅ | ✅ |
تفاوت توکن اوراق بهادار و توکن سهمی
توکن سهمی زیرمجموعه‌ای از توکن‌های اوراق بهادار (Security Tokens) است؛ اما همه توکن‌های امنیتی الزاماً سهمی نیستند. توکن اوراق بهادار می‌تواند نماینده هر نوع دارایی مالی باشد. اما توکن سهمی به‌طور خاص نماینده‌ی مالکیت در یک شرکت یا پروژه است.
تفاوت توکن کاربردی و توکن سهمی
توکن کاربردی (Utility Token) برای ارائه دسترسی به یک خدمت یا محصول طراحی شده و هیچ‌گونه مالکیتی در شرکت صادرکننده ایجاد نمی‌کند. در مقابل، توکن سهمی نماینده سرمایه‌گذاری در دارایی واقعی است و شامل حقوق اقتصادی و مشارکت در سود و زیان شرکت می‌شود. همچنین توکن‌های کاربردی معمولاً تحت نظارت نهادهای مالی و قانونی نیستند.
تفاوت توکن حاکمیتی و توکن سهمی
توکن‌های حاکمیتی (Governance Tokens) معمولاً در اکوسیستم‌های غیرمتمرکز مانند DAOها (سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز) استفاده می‌شوند و به دارندگان این امکان را می‌دهند که در تصمیم‌گیری‌های مربوط به توسعه پروژه، رأی بدهند. در مقابل، توکن‌های سهمی بیشتر به سرمایه‌گذاران رسمی و شرکت‌های حقوقی مرتبط‌اند و نمایانگر مالکیت واقعی در یک شرکت یا دارایی هستند.
تفاوت توکن‌های اجتماعی و توکن سهمی
توکن‌های اجتماعی (Social Tokens) اغلب توسط افراد، برندها یا جوامع آنلاین صادر می‌شوند و هدف آنها ایجاد تعامل، وفاداری یا پاداش‌دهی در میان طرفداران و دنبال‌کنندگان است. در حالی‌که توکن سهمی دارای ارزش مالی و سرمایه‌گذاری واقعی است و حقوق قانونی مانند سهام را برای دارنده به همراه دارد.
قراردادهای هوشمند و نقش آنها در توکن سهمی
قراردادهای هوشمند کدهایی هستند که بر روی بلاک چین اجرا می‌شوند و شرایط و قوانین مشخصی را به‌صورت خودکار اعمال می‌کنند. در زمینه توکن‌های سهمی، این قراردادها وظایف زیر را بر عهده دارند:
- صدور توکن‌ها پس از تأیید پرداخت سرمایه‌گذاران یا تحقق شرایط مشخص‌شده
- انتقال مالکیت با انتقال توکن‌ها بین کاربران، به‌صورت خودکار و بدون نیاز به واسطه
- پرداخت سود سهام، حق رأی و سایر حقوق مرتبط با سهام‌داری به‌صورت خودکار
- به‌روزرسانی جدول سرمایه‌گذاران با هر تغییر در مالکیت توکن‌ها
بیشتر بخوانید: قرارداد هوشمند چیست
مزایا و معایب توکن سهمی
توکن‌های سهمی (Equity Tokens) یکی از نوآورانه‌ترین اشکال دارایی‌های دیجیتال هستند که فرصت‌های جدیدی را برای سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها فراهم کرده‌اند. با استفاده از توکن سهمی، فرآیند سرمایه‌گذاری توکنی بسیار شفاف‌تر، سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر از روش‌های سنتی انجام می‌شود.
مزایای توکن سهمی
در زیر مزایای توکن‌های سهمی آمده است:
- کاهش هزینه‌ها: حذف واسطه‌ها و کاهش هزینه‌های قانونی و اجرایی.
- دسترسی جهانی: جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران بین‌المللی بدون محدودیت جغرافیایی.
- شفافیت بالا: ثبت دائمی و قابل‌اعتماد تراکنش‌ها در بلاک چین.
- نقدشوندگی بیشتر: امکان معامله آسان و سریع توکن‌ها در بازارهای دیجیتال.
- اجرای خودکار حقوق: پرداخت سود، رأی‌گیری و سایر موارد از طریق قراردادهای هوشمند.
معایب توکن سهمی
توکن‌های سهمی معایبی نیز دارند که در ادامه به صورت خلاصه آنها را مشاهده می‌کنید:
- ابهام قانونی: نبود چارچوب‌های مشخص قانونی در بسیاری از کشورها.
- پذیرش محدود: بی‌اعتمادی بازارهای مالی سنتی به این ابزار جدید.
- ریسک فنی: آسیب‌پذیری قراردادهای هوشمند و کیف‌پول‌ها نسبت به خطا یا حمله.
- نیاز به دانش فنی: دشواری کار با توکن‌ها برای کاربران غیرتخصصی.
- نوسان‌پذیری بالا: تأثیرپذیری از نوسانات بازار رمزارزها.
کاربردهای توکن سهمی
توکن‌های سهمی نقشی کلیدی در مدل‌های جدید سرمایه‌گذاری جمعی ایفا می‌کنند. برخلاف مدل سنتی جذب سرمایه که وابسته به IPO یا سرمایه‌گذاران محدود بود، شرکت‌ها می‌توانند از طریق ICO یا عرضه اولیه توکن (Initial Coin Offering) یا عرضه توکن سهمی (ETO)، سرمایه را از عموم مردم و با حذف واسطه‌ها جذب کنند.
یکی دیگر از کاربردهای مهم توکن سهمی، توکن‌سازی سهام در بلاک چین است. در این مدل، شرکت‌ها می‌توانند سهام خود را به شکل توکن‌های دیجیتال منتشر کنند که به صورت شفاف، تغییرناپذیر و قابل‌پیگیری در بلاک چین ذخیره می‌شود.
در حوزه مالی غیرمتمرکز (DeFi) نیز توکن‌های سهمی جایگاه ویژه‌ای دارند. با ترکیب توکن‌های سهمی و قراردادهای هوشمند، سرمایه‌گذاران می‌توانند از حقوق مالکیتی خود در پلتفرم‌های غیرمتمرکز استفاده کنند. برای مثال، مشارکت در رأی‌گیری‌های حاکمیتی، دریافت سود حاصل از فعالیت پروژه یا حتی وثیقه‌گذاری توکن‌ها برای دریافت وام، از جمله مواردی هستند که توکن سهمی را به یکی از عناصر کلیدی در اقتصاد DeFi تبدیل می‌کنند.
کاربرد توکن سهمی در بازارهای مالی
در بازارهای مالی مدرن، توکن‌های سهمی امکان دیجیتالی‌سازی سهام و دارایی‌ها را فراهم کرده‌اند. شرکت‌ها می‌توانند سهام سنتی خود را به توکن‌های دیجیتال تبدیل کنند که به‌صورت شفاف و قابل‌انتقال روی بلاک چین نگهداری می‌شوند. این تبدیل، باعث افزایش نقدشوندگی، گسترش دامنه سرمایه‌گذاران و امکان انجام معاملات ۲۴ ساعته در سطح جهانی می‌شود.
با این حال، پذیرش توکن‌های سهمی در بازارهای مالی با چالش‌های نظارتی و قانونی روبروست. بسیاری از کشورها مانند اعضای اتحادیه اروپا (تحت MiFID II) یا ایالات متحده (تحت نظارت SEC)، توکن‌های سهمی را به عنوان اوراق بهادار قابل‌انتقال تلقی می‌کنند.
با وجود این چالش‌ها، انعطاف‌پذیری بالای توکن‌های سهمی، باعث شده تا این ابزار مالی به‌تدریج در حال تثبیت موقعیت خود در بازارهای سرمایه جهانی باشد. توکن سهمی برای شرکت‌های نوآور و استارتاپ‌ها، فرصتی نوین فراهم می‌کند تا با کاهش موانع سنتی، سرمایه جذب کرده و مسیر ورود به اقتصاد دیجیتال را هموار سازند.
چالش‌های توکن سهمی
توکن‌های سهمی، با وجود نوآوری در جذب سرمایه و دیجیتالی‌سازی سهام، با چالش‌های متعددی در حوزه‌های قانونی، امنیتی و پذیرش عمومی مواجه هستند. این چالش‌ها می‌توانند مانعی جدی برای پذیرش گسترده‌تر این ابزارهای مالی نوین باشند.
چالش‌های قانونی و نظارتی مرتبط با توکن سهمی
یکی از موانع اصلی در مسیر توسعه توکن‌های سهمی، نبود چارچوب‌های حقوقی مشخص و یکنواخت در سطح جهانی است. به‌عنوان مثال، در ایالات متحده، کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) بسیاری از توکن‌ها را به‌عنوان اوراق بهادار طبقه‌بندی می‌کند و شرکت‌ها را ملزم به رعایت قوانین سخت‌گیرانه‌ای می‌داند. در مقابل، در اتحادیه اروپا، مقررات MiFID II چارچوبی برای توکن‌های امنیتی فراهم کرده است؛ اما تفاوت‌های بین کشورهای عضو همچنان وجود دارد.
مشکلات مربوط به امنیت و حفاظت از داده‌ها
توکن‌های سهمی، به‌عنوان دارایی‌های دیجیتال، در معرض تهدیدات امنیتی متعددی قرار دارند. از جمله این تهدیدات می‌توان به حملات سایبری، هک قراردادهای هوشمند و سرقت کلیدهای خصوصی اشاره کرد. علاوه بر این، ذخیره‌سازی داده‌های حساس در بلاک چین می‌تواند با چالش‌های مربوط به حریم خصوصی و حفاظت از داده‌ها مواجه شود، به‌ویژه در مناطقی که قوانین سخت‌گیرانه‌ای مانند GDPR در اتحادیه اروپا اعمال می‌شود.
چالش‌های پذیرش عمومی توکن‌های سهمی
با وجود مزایای بالقوه توکن‌های سهمی، پذیرش عمومی آنها هنوز محدود است. بسیاری از سرمایه‌گذاران سنتی نسبت به فناوری‌های نوین مانند بلاک چین و توکن‌سازی بی‌اعتماد هستند و ترجیح می‌دهند در چارچوب‌های آشناتر سرمایه‌گذاری کنند. علاوه بر این، نبود آموزش و آگاهی کافی درباره مزایا و ریسک‌های توکن‌های سهمی می‌تواند به کاهش علاقه‌مندی عمومی منجر شود.
معروف‌ترین توکن‌های سهمی
در سال‌های اخیر، برخی از شرکت‌ها و استارتاپ‌ها با استفاده از فناوری بلاک چین اقدام به صدور این نوع توکن‌ها کرده‌اند تا به شیوه‌ای نوآورانه سرمایه جذب کنند، مشارکت سرمایه‌گذاران را تسهیل کنند و فرآیند مالکیت را شفاف‌تر سازند. در این بخش، با معروف‌ترین پروژه‌هایی که از توکن سهمی استفاده کرده‌اند آشنا می‌شویم. برخی از مهمترین توکن‌های سهمی عبارتند از:
- نیوفاند (Neufund)
- دی الفنت (The Elephant)
- اسلایس توکن (Slice Token)
- بی‌اف‌توکن (BFToken)
- ریکاوری رایت توکن (RRT Token)
نیوفاند (Neufund)
نیوفاند (Neufund) یک پلتفرم مستقر در آلمان است که امکان صدور توکن‌های سهمی بر بستر بلاک چین اتریوم را برای شرکت‌ها فراهم می‌کند. این پلتفرم با هدف دموکراتیزه‌کردن سرمایه‌گذاری و ایجاد بازار سهام دیجیتال (Digital Shares) فعالیت می‌کند. شرکت‌هایی مانند Brille24 و Uniti از طریق نیوفاند اقدام به عرضه توکن‌های سهمی کرده‌اند.
د الفنت (The Elephant)
د الفنت (The Elephant) یا PrivatEquity Coin یک پلتفرم بازار ثانویه است که توکن‌های سهمی را برای شرکت‌های خصوصی در مراحل پایانی توسعه ارائه می‌دهد. توکن PrivatEquity Coin (PEC) به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا در شرکت‌های فناوری پیشرو قبل از عرضه عمومی سهام سرمایه‌گذاری کنند.
اسلایس توکن (Slice Token)
اسلایس توکن (Slice Token) به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا در بازی تنیس و گلف سرمایه‌گذاری کنند. دارندگان این توکن‌ها در جوایز نقدی کسب‌شده توسط بازیکنان سهیم می‌شوند، که نوعی مشارکت در درآمد محسوب می‌شود.
بی‌اف‌توکن (BFToken)
بی‌اف‌توکن (BFToken) یکی از توکن‌های سهمی است که در پروژه‌های مختلف برای جذب سرمایه استفاده شده است. این توکن به دارندگان خود حقوقی مشابه سهام‌داران سنتی می‌دهد.
ریکاوری رایت توکن (RRT Token)
RRT توسط صرافی Bitfinex پس از حمله سایبری سال ۲۰۱۶ ایجاد شد. این توکن به دارندگان خود حق بازپرداخت در صورت بازیابی دارایی‌های از دست‌رفته را می‌دهد. RRT نمونه‌ای از استفاده توکن‌های سهمی برای جبران خسارات و بازسازی اعتماد کاربران است.
آینده توکن‌های سهمی
با پیشرفت روزافزون فناوری بلاک چین و رشد اقتصاد توکنیزه شده، پیش‌بینی می‌شود که توکن‌های سهمی به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای جذب سرمایه در آینده جایگاه ویژه‌ای پیدا کنند. برای موفقیت عرضه‌های توکن سهمی، نیاز است که پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری سرمایه جمعی (Crowdfunding) بتوانند قوانین هر حوزه قضایی را به دقت رعایت کرده و هم‌زمان به سرمایه‌گذاران خرد و نهادی خدمات دهند.
در آینده، توکن‌های سهمی نقش مهمی در دنیای سرمایه‌گذاری و بازارهای مالی ایفا خواهند کرد. با پذیرش بیشتر فناوری بلاک چین و تدوین قوانین جهانی برای دارایی‌های دیجیتال، انتظار می‌رود توکن‌های سهمی بتوانند مدل‌های سنتی جذب سرمایه، مانند عرضه اولیه سهام (IPO)، را به تدریج جایگزین کنند.
از سوی دیگر، تهدیدهایی همچون چالش‌های قانونی بین‌المللی، نگرانی‌های امنیتی و پذیرش عمومی هنوز باقی است که باید به تدریج با همکاری نهادهای نظارتی، فناوری‌های نوین و آموزش سرمایه‌گذاران برطرف شود. در نهایت، آینده توکن‌های سهمی بستگی به میزان تطابق آنها با نیازهای قانونی و مالی بازار و پذیرش گسترده این ابزارها توسط جوامع سرمایه‌گذاری دارد.
سؤالات متداول
توکن سهمی (Equity Token) نماینده دیجیتال مالکیت در یک شرکت یا دارایی است که حقوقی مانند سود سهام و حق رأی را به دارنده می‌دهد. کاربردهای آن شامل سرمایه‌گذاری جمعی، توکنیزه کردن سهام و استفاده در بازارهای مالی بلاک چینی است.
توکن سهمی با استفاده از فناوری بلاک چین و قراردادهای هوشمند ایجاد می‌شود. شرکت‌ها پس از طی مراحل قانونی، شرایط مالکیت و حقوق را در قرارداد هوشمند تعریف و سپس توکن‌ها را صادر می‌کنند.
توکن سهمی زیرمجموعه‌ای از توکن‌های اوراق بهادار است که مالکیت سهام شرکت را نشان می‌دهد؛ اما توکن‌های اوراق بهادار ممکن است نماینده دارایی‌های مختلف دیگری مانند بدهی یا حق امتیاز باشند.
مزایای توکن سهمی شامل افزایش شفافیت، کاهش هزینه‌های معاملات، تسهیل دسترسی به بازار سرمایه، امکان تجارت سریع‌تر و کاهش واسطه‌ها است.
بله، توکن سهمی نوعی سهام دیجیتال است که در بستر بلاک چین ذخیره و منتقل می‌شود و ویژگی‌های مشابه سهام سنتی دارد.
توکن سهمی پتانسیل جایگزینی سهام سنتی را دارد؛ اما پذیرش کامل آن وابسته به توسعه قوانین، زیرساخت‌های فنی و اعتماد سرمایه‌گذاران است.
جمع‌بندی
توکن سهمی به‌عنوان یکی از نوآورانه‌ترین ابزارهای مالی در دنیای دیجیتال، نماینده مالکیت واقعی و حقوق سهام‌داری در قالب توکن‌های مبتنی بر بلاک چین است. این توکن‌ها با بهره‌گیری از قراردادهای هوشمند، امکان جذب سرمایه از طریق روش‌های نوین مانند سرمایه‌گذاری جمعی و توکنیزه‌کردن سهام را فراهم می‌کنند و باعث افزایش شفافیت، کاهش هزینه‌ها و تسهیل معاملات در بازارهای مالی می‌شوند.
با رشد فناوری بلاک چین و پیشرفت در تنظیم مقررات، توکن سهمی می‌تواند به‌تدریج نقش مهمی در تحول بازارهای سرمایه و اقتصاد دیجیتال ایفا کند و در آینده جایگزین روش‌های سنتی جذب سرمایه شود.
متاسفیم که این مطلب نتوانسته نظر شما را جلب کند. لطفا با نظرات و پیشنهادات خود، ما را در بهبود همیشگی سایت یاری دهید.